Wiosenne cięcie drzew owocowych
Warunkiem udanej uprawy drzew owocowych jest ich odpowiednie i regularne cięcie. Zwykle wykonuje się je w dwóch terminach – wczesną wiosną i latem. Cięcie wiosenne powinno być rozpoczęte na przedwiośniu (luty-marzec) i trwać maksymalnie do końca kwietnia, zanim wypuszczą liście. Jeśli zabieg zostanie wykonany zbyt wcześnie, drzewka mogą przemarzać. Przycinanie ma na celu regulowanie wzrostu, wielkości i kształtu drzewa. Wpływa też na regularność owocowania oraz na jakość i wielkość owoców.
Wiosną przycinamy (w kolejności): jabłonie, grusze oraz nieco później śliwy, morele i brzoskwinie. Z cieciem wiśni i czereśni należy zaczekać do lata i wykonać je po zbiorze owoców.
Można wyróżnić dwa rodzaje cięć wiosennych:
1. Prześwietlające
2. Formujące.
Formowanie stosuje się przez pierwsze trzy – cztery lata uprawy. Celem jest osiągniecie piramidalnego kształtu korony. Cięcie drzew młodych, odżywionych, silnie rosnących i wchodzących w owocowanie wpływa na zahamowanie ich wzrostu. Dlatego też ograniczamy je tylko do formowania i kształtowania korony. Wycinamy ze środka korony przede wszystkim pędy konkurencyjne, wyrastające zbyt nisko, martwe, uszkodzone, krzyżujące się i rosnące do środka korony. Im słabszy jest wzrost, tym silniejsze cięcie i odwrotnie. W kolejnych latach należy skracać przewodnik na wys. 40-50 cm nad ostatnim rozgałęzieniem. Cięcie kończymy wtedy, gdy zaczyna się owocowanie. U starszych i uformowanych drzew wykonujemy cięcia prześwietlające. Mają zapewnić zachowanie równowagi między owocowaniem a powstawaniem nowych pędów. Luźniejsza korona wpływa na zmniejszenie ilości owoców, ale za to poprawia się ich jakość, barwa i wielkość. Drzewa o zbyt gęstej koronie, poza wspomnianym niedoświetleniem, są bardziej narażone na choroby grzybowe. Zbyt gęsta korona hamuje też zawiązywanie się pąków kwiatowych wewnątrz korony.
Cięcie starych, zaniedbanych drzew rozpoczynamy zazwyczaj od usunięcia kilku grubszych konarów korony w celu udostępnienia światła słonecznego do jej środka. Następnie przystępujemy do przerzedzania pozostałych gałęzi. Wycinamy gałęzie krzyżujące się, rosnące do środka korony, zwisające zbyt nisko oraz te, które pokładają się na pozostałych. Podczas corocznego cięcia prześwietlającego wycinamy około 20% pędów i gałęzi. Trzeba także usunąć tzw. wilki, czyli rosnące pionowo jednoroczne lub dwuletnie, długie pędy.
W przypadku jabłoni, nie wolno przycinać jednorocznych długopędów, ponieważ u wielu odmian jabłoni pąk szczytowy jest pąkiem kwiatowym.
Starszym drzewom można także regulować rozmiary – wysokość i szerokość, poprzez cięcie odnawiające. Po wycięciu najgrubszych pędów można zacząć usuwać te mniejsze (nie odwrotnie). Zawsze wycina się także pędy słabe, przemarznięte i chore. Korzystne jest cięcie gałęzi pod kątem 120 st. Niekiedy trzeba usunąć cały wierzchołek drzewa celem obniżenia wysokości korony. Niższe drzewa łatwiej jest chronić przed chorobami i szkodnikami, wygodniej jest wykonać wszystkie zabiegi pielęgnacyjne, a także dokonywać z nich zbioru owoców. Bardzo silnie cięcie odmładzające należy wykonać w kilku etapach.
Prawidłowe cięcie ma znaczący wpływ na szybkość gojenia się rany i zmniejszenie ryzyka infekcji chorobowej. Powierzchnia po cięciu powinna być jak najbardziej gładka. Gałęzie powinniśmy wycinać tuż za obrączką (miejscem przynasadowego zgrubienia) lub tuż za miejscem rozwidlenia. Pędy skracamy tuż za zdrowym pąkiem, tak aby powierzchnia cięcia była nachylona ku jego nasadzie pod kątem 45°. Przy czym należy tu pamiętać, że nowe gałęzie będą wyrastać w takim kierunku, z jakiego wyrasta pąk. Należy zostawiać więc pąki rosnące w górę i na zewnątrz korony.
Aby zapobiec wniknięciu chorób w miejscu ran po cięciu, cięcie przeprowadzamy wyłącznie w dni bezdeszczowe, suche i słoneczne, gdy temperatura powietrza przekracza 0°C.
Bezpośrednio po cięciu rany smarujemy maścią ogrodniczą. Jedną z najczęściej wykorzystywanych maści do smarowania ran powstałych po cięciu drzew owocowych jest Funaben Plus 03 PA. Rany na jabłoniach i gruszach możemy również smarować białą farbą emulsyjną z dodatkiem środka grzybobójczego Topsin M 500 SC. Do smarowania ran na drzewach pestkowych powinniśmy jeszcze dodać Miedzian 50 WP, który poza działaniem grzybobójczym wykazuje też działanie antybakteryjnie. Te zabiegi przyspieszą gojenie się ran, ochronią je przed wysychaniem, zawilgoceniem, a przede wszystkim przed chorobami.
Najczęściej popełniane błędy:
- Brak wprawy często jest przyczyną poważnych szkód w sadzie. Cięcie drzew powinno się przeprowadzać pewną ręką, ale bardzo starannie oraz w odpowiednim terminie.
- Najczęściej popełnianym błędem jest cięcie zbyt blisko pąka. Jeśli miejsce cięcia będzie zahaczać o pąk, nowy pęd nie wyrośnie lub będzie słaby i podatny na uszkodzenia pod wpływem wiatru czy chorób.
- Wielu nie ma wyczucia, ile gałęzi i konarów należy usunąć. Z tego względu często cięcie jest zbyt silne. Nie jest to korzystne dla roślin, jeśli są przycinane zbyt szybko, gwałtownie się rozrastają i są bujne oraz nieregularne.
- Sekatory zakrzywione pod nieodpowiednim kątem, nienaostrzone mogą powodować rozległe rany w miejscu cięcia. Dodatkowo warto wiedzieć, że sekatory dzielą się na dwie grupy o różnym przeznaczeniu. Te nożycowe używa się go pędów żywych, te kowadełkowe – wysuszonych.